vulkanen

Ontstaan
De aardkorst bestaat uit twee verschillende platen: continentale platen en oceaanplaten. Oceaanplaten zijn zwaarder dan continentale platen.
De platen verschuiven door de stromingen van magma onder de aardkorst.
Waar twee oceaanplaten uit elkaar 'drijven', ontstaat er een ruimte.
Deze wordt opgevuld met 'magma' dat onder de aardkorst zit. Dit heet een mid-oceanische rug. Wanneer twee platen naar elkaar toe 'drijven', botsen ze tegen elkaar aan.
Doordat de oceaanplaten zwaarder zijn dan de continentale platen, schuiven de oceaanplaten onder de continentale platen. Hierdoor ontstaat meestal een trog en een eilandje.




Soorten vulkanen
Er zijn verschillende soorten vulkanen.
De vulkaan die hierboven is beschreven, is een explosieve vulkaan of 'stratovulkaan'.
Nog een voorbeeld is een 'schildvulkaan'.

Stratovulkanen
Een stratovulkaan ontstaat als twee platen botsen en de oceanische plaat onder de continentale plaat duikt. De oceanische plaat smelt gedeeltelijk en er ontstaat magma.
Magma dringt door de continentale plaat.
Als opstijgend magma door de aardkorst heen breekt, ontstaan stratovulkanen. Deze worden ook wel explosieve vulkanen genoemd.
Stratovulkanen ontstaan op de grens van twee platen ontstaat.
Ze zijn opgebouwd uit lagen vulkanische as en lava.
Daarom worden ze stratovulkanen genoemd (stratos = laag).




Schildvulkanen
Sommige plekken diep in de aarde zijn heter dan normaal.
Deze plekken heten 'hotspots' (hete plekken). Bij een vulkaan boven zo'n 'hotspot' stijgt magma naar het aardoppervlak en vloeit er langzaam uit. Schildvulkanen zijn platte vulkanen.
Dat komt omdat de magma zich niet ophoopt, maar zich verspreidt.

Als een plaat over een hotspot schuift, ontstaat er op den duur een rij vulkanen.
Alleen de vulkaan boven de hotspot is actief. De vulkanen die het verst van de hotspot vandaan liggen, zijn het oudste.

hoe werkt een vulkaan?
Onder de aardkorst bevindt zich magma (gesmolten steen). Door de stromingen van deze magma bouwt zich langzaam aan een grote druk op. Wanneer de druk te groot wordt stroomt de magma naar buiten. Op het moment dat het boven de aardkorst komt wordt magma ''lava'' genoemd. Lava kan een temperatuur bereiken tussen de 600° en 800° C en een snelheid halen van 800 km per uur.

Voordat een vulkaan echt uitbarst, is er in de buurt onder de grond al gerommel te horen. En vaak komt er een enorme rookwolk uit de krater van de vulkaan. Mensen die vlakbij wonen, hebben vaak net genoeg tijd om te evacueren.

Wanneer de lava afkoelt wordt het vulkanisch gesteente. Doordat de lava over oude lagen vulkanisch gesteente stroomt wat bij een eerdere uitbarsting naar buiten is gekomen, ontstaat er langzaam aan een berg. Dus hoe vaker een uitbarsting, hoe groter de kans op een hoge berg.

vulkaanuitbarsting
In een gemiddeld jaar vinden er ongeveer 60 vulkaanuitbarstingen plaats.
Een vulkaanuitbarsting heeft vaak grote gevolgen voor de directe omgeving van de vulkaan.
Zo kan een vulkaan uitbarsting dodelijke gevolgen hebben voor de mensen die onderaan een vulkaanhelling wonen. Ook wordt de natuur in de omgeving van de vulkaan vaak grote schade toegebracht bij een vulkaanuitbarsting.
Op de langere duur hebben vulkaan uitbarstingen ook positieve gevolgen.
Zo wordt bij een vulkaanuitbarsting een laagje vruchtbare vulkanische as en lava afgezet.
Vandaar dat vulkaanhellingen ook erg geschikt zijn voor akkerbouw.



Maar een vulkaanuitbarsting kan ook gevolgen hebben voor gebieden die ver van de vulkaan liggen. Bij een vulkaanuitbarsting wordt namelijk vulkanische as de atmosfeer in geslingerd. Wanneer er heel veel vulkanische as hoog in de atmosfeer terecht komt, kunnen zonnestralen weerkaatst worden op een soort deken van asdeeltjes die zich in de atmosfeer om de aarde verspreiden. Hierdoor bereiken minder zonnestralen het aardoppervlak, en wordt het dus tijdelijk kouder op aarde. Na verloop van tijd verdwijnt de vulkanische as echter weer uit de atmosfeer. Vulkaanuitbarstingen kunnen dus ook gevolgen hebben op het klimaat, soms zelfs aan de andere kant van de wereld.